Co wyrzucić ze szkolnego sklepiku?

W ramach kampanii „Tydzień dobrego chleba i zdrowego stylu życia w szkole 2013” zachęcamy do przegl±du szkolnych sklepików. Na stronie: http://wiemcojem.um.warszawa.pl/?id=organizacja_zywienia#roz_

znaleĽli¶my dokładny poradnik jak to zrobić. Zachęcamy do przeczytania.

Oto tekst ze strony: http://wiemcojem.um.warszawa.pl/?id=organizacja_zywienia#roz_

Zastanawiacie się, co nie powinno znaleĽć się w sklepiku szkolnym? Zajrzyjcie do naszej ¶ci±gawki i odważcie się na reformę. Podpowiadamy jak to zrobić i od czego zacz±ć...

Poniżej pokazujemy dwie listy: produktów, które w szkolnym sklepiku nie powinny się znaleĽć i produktów, które warto sprzedawać. Je¶li uważacie, że Wasz sklepik wymaga reformy, zacznijcie od sprawdzenia tego, jak jest i zaplanowania tego, do czego d±życie:

1) Wyznaczcie grupę diagnostyczn± - kilkoro uczniów, którzy wybior± się do sklepiku uzbrojeni w aparaty fotograficzne i notatniki. Zadaniem tej grupy jest sprawdzenie co w sklepiku można znaleĽć, sfotografowanie i opisanie wszystkich produktów tak, żeby notatki i zdjęcia pokazywały ich warto¶ci odżywcze i skład wyszczególnione na opakowaniach.

2) Następnie do działania wchodzi grupa sprawdzaj±ca, która analizuje składy wszystkich produktów, etykiety, warto¶ci kaloryczne i odżywcze. Je¶li trzeba poradĽcie się dietetyka w lokalnej przychodni lub poradni specjalistycznej, zajrzyjcie też do Internetu w poszukiwaniu informacji i danych:

 http://www.postawnazdrowie.pl/czytaj-etykiety-/co-powinna-zawierac-etyki...

 http://dziecisawazne.pl/jak-czytac-etykiety/

 http://sztukaodzywiania.pl/component/content/article/17-zdrowe-dzieci/17...

 http://czywieszcojesz.cba.pl/s1.htm

 http://www.konsumenckieabc.pl/konserwanty.html

 http://www.konsumenckieabc.pl/index.php/znaki-i-symbole.html

3) Jak już wiecie czy potrzebna jest wymiana asortymentu na zdrowszy, sformułujcie petycje do dyrekcji szkoły, osoby prowadz±cej sklepik, rodziców i nauczycieli wskazuj±c± co dokładnie uznajecie za niezdrowe i dlaczego i co chcieliby¶cie zmienić żeby kupować w sklepiku zdrowiej. Możecie zorganizować ogólnoszkoln± kampanię informacyjn±, rozdać przygotowane ulotki lub opublikować artykuł z Waszym do¶wiadczeniem w szkolnej gazetce. Jedno jest pewne - warto powalczyć o zdrowie!

Anna Stokowska

Lista produktów, które warto wycofać z asortymentu sklepiku szkolnego

Sklepik szkolny, ze względu na swoje funkcje dotycz±ce uzupełniania potrzeb żywieniowych uczniów niezbędnych do ich prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania na terenie szkoły, jak również ze względu na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych, nie powinien w swoim asortymencie uwzględniać takich produktów, jak:

 żywno¶ć typu fast-food (np. pizze, hod-dogi, zupy instant – błyskawiczne),

 słone przek±ski węglowodanowo-tłuszczowe (np. chipsy ziemniaczane, chrupki, słone paluszki, popcorn, prażynki, krakersy),

 słodkie przek±ski węglowodanowo-tłuszczowe (np. batony, wafle przekładane słodk± mas±, ciastka),

 napoje owocowe z dodatkiem cukru, słodzików i barwników (gazowane i niegazowane),

 napoje energetyzuj±ce,

 wody smakowe,

 cukierki i inne słodycze z dodatkiem barwników sztucznych.

Produkty typu fast-food oraz przek±ski węglowodanowo-tłuszczowe, charakteryzuj±ce się nisk± warto¶ci± odżywcz±, dostarczaj± na ogół dużo energii w postaci cukrów prostych i dwucukrów (głównie sacharozy) oraz tłuszczów o niekorzystnym profilu kwasów tłuszczowych (tj. o dużej zwarto¶ci kwasów tłuszczowych nasyconych oraz izomerów trans). Produkty te nie zapewniaj± ponadto odpowiedniej ilo¶ci cennych składników odżywczych, jakimi s± m.in. witaminy i składniki mineralne, błonnik pokarmowy oraz inne substancje biologicznie czynne, o działaniu prozdrowotnym, potrzebne do prawidłowego funkcjonowania, zwłaszcza młodego organizmu.

Słodkie napoje (gazowane i niegazowane), wody smakowe, gumy do żucia, żelki s± z kolei Ľródłem sacharozy, konserwantów, barwników, a niektóre również kwasu ortofosforowego i kofeiny. Napoje energetyzuj±ce, oprócz cukru, zawieraj± dodatkowo substancje o działaniu pobudzaj±cym, stymuluj±ce pracę układu nerwowego, takie jak: kofeina, tauryna, guarana, karnityna, i inne, które wpływaj± niekorzystnie na młody rozwijaj±cy się organizm. Produkty te maj± ponadto działanie uzależniaj±ce.

Słodkie przek±ski, ciasta/ciastka, słodycze oraz napoje słodzone cukrem nasilaj± wahania poziomu glukozy we krwi. Węglowodany, głównie proste zawarte w tych produktach, s± bardzo szybko wchłaniane przez organizm, powoduj± szybki wzrost poziomu glukozy we krwi, na który organizm reaguje szybkim wyrzutem insuliny (hormonu wytwarzanego przez trzustkę), powoduj±cym równie szybki jej spadek. Efektem tego s± duże wahania stężenia glukozy we krwi i jednocze¶nie wzrost łaknienia, co dodatkowo nakręca tzw. „spiralę pustych kalorii”, czyli spożywania produktów o niskiej warto¶ci odżywczej, a wysokiej warto¶ci energetycznej. Powoduje to gorsz± pracę mózgu i obniżenie percepcji i zdolno¶ci przyswajania wiedzy, co skutkuje gorszymi wynikami uczniów w nauce. Ponadto spożywane w nadmiarze cukry proste szybko wchłaniane przez organizm powoduj± wzrost wolnych cukrów we krwi, a niewykorzystane, jako Ľródło energii, zostaj± zamienione na kwasy tłuszczowe i odłożone w tkance tłuszczowej w postaci triglicerydów. St±d też, spożywanie takich produktów w dużych ilo¶ciach, w długim okresie czasu może przyczyniać się do wzrostu masy ciała, a następnie nadwagi i otyło¶ci, rozwoju próchnicy zębów, cukrzycy tupu II, chorób układu kr±żenia, niedoborów składników odżywczych, w tym na przykład żelaza, przyczyniaj±c się do rozwoju anemii (niedokrwisto¶ci) oraz wielu innych schorzeń powstałych na tle wadliwego żywienia.

Władze szkoły wspólnie z nauczycielami, rodzicami oraz specjalistami ds. żywienia i organizacjami (instytucjami) odpowiedzialnymi za promocje zdrowego stylu życia, powinny zapewnić uczniom możliwo¶ć wyboru i jedzenia na terenie szkoły prawidłowo skomponowanych zestawów ¶niadaniowych. W praktyce funkcję tę może spełniać sklepik szkolny oferuj±cy zestawy ¶niadaniowe i napoje przygotowane zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia o wysokiej warto¶ci odżywczej, jako¶ci mikrobiologicznej, przygotowane ze ¶wieżych surowców.

Opracowanie:
prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger,
dr hab. Jadwiga Hamułka,
dr hab. Anna Kołłajtis-Dołowy
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie

Lista produktów spożywczych polecanych do sklepiku szkolnego

Produkty spożywcze w sklepiku szkolnym powinny być oferowane w małych, jednorazowych porcjach i opakowaniach. Jeżeli zachodzi taka potrzeba (np. w przypadku jogurtów, sałatek owocowych) powinny być również doł±czane do nich sztućce jednorazowe.

 PRODUKTY ¦NIADANIOWE

o Kanapki – w różnych wersjach (zestawach):
- pieczywo (razowe, pszenne, mieszane – chleb, bułki),
- masło lub margaryny kubkowe,
- wędliny chude (o wysokiej jako¶ci), pieczone mięsa, suszone kiełbasy,
- sery podpuszczkowe (żółte), twarogowe (białe), topione,
- ryby np. ryba wędzona, pasta rybna,
- jaja lub pasta jajeczna,
- dodatek warzyw (np. sałata, kapusta pekińska, papryka, pomidor, ogórek).

o Produkty mleczne:
- sery i serki,
- desery mleczne,
- jogurty z dodatkiem musli (do jedzenia łyżeczk±).

o Bułki i bułeczki:
- bez nadzienia,
- z nadzieniem na słono (np. mięsnym, pieczarkowym),
- z nadzieniem na słodko (np. serowym, owocowym).

 NAPOJE

o Naturalne wody mineralne i wody Ľródlane

o Soki:
- owocowe (zawieraj±ce tylko naturalnie występuj±ce cukry),
- warzywne (zawieraj±ce tylko naturalnie występuj±cy sód),
- owocowo-warzywne.

o Napoje mleczne:
- mleko (w małych opakowaniach przeznaczone do bezpo¶redniego spożycia),
- mleka smakowe,
- jogurty naturalne i owocowe,
- kefiry,
- ma¶lanki naturalne i owocowe,
- inne napoje mleczne.

 PRZEKˇSKI
- owoce ¶wieże sezonowe (umyte i przygotowane do bezpo¶redniego spożycia) np. jabłka, gruszki, ¶liwki, winogrona, banany, brzoskwinie, morele, nektarynki itp.
- owoce suszone – np. jabłka, banany, morele, ¶liwki, rodzynki (w małych opakowaniach),
- musy owocowe,
- warzywa ¶wieże (przygotowane do bezpo¶redniego spożycia) np. marchewka, papryka, ogórek, rzodkiewka,
- suchary smakowe,
- orzeszki, migdały, nasiona (np. słonecznika, dyni – w małych opakowaniach, przeznaczone do bezpo¶redniego spożycia),
- batony i ciasteczka zbożowe (zawieraj±ce ziarna zbóż, płatki, orzechy, migdały, owoce).

Opracowanie:
prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger, dr hab. Jadwiga Hamułka
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie