Walentyna Rakiel Czarnecka

Czy wiesz co to są skurcze łydek? Łapią głównie a nocy, ból jest tak dotkliwy, że budzi cię, wyskakujesz z łóżka i próbujesz rozcierać nogę, żeby go uśmierzyć. A może czasami drga ci także powieka? Jeśli ty lub ktoś z twojego otoczenia macie takie objawy – na pewno brakuje wam magnezu…. Jest to jeden z biopierwiastków, którego większość z nas ma zbyt mało w swoim organizmie…

Bez magnezu nie ma życia….

Jest to jeden z biopierwiastków, którego większość z nas ma zbyt mało w swoim organizmie…

Z badań, które zostały przeprowadzone w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie w ciągu ostatnich kilkunastu lat, duże niedobory magnezu obserwuje się szczególnie u młodzieży w wieku szkolnym i ludzi starszych.

Niedobory biopierwiastków, a przede wszystkim magnezu mogą być przyczyną wielu niepowodzeń szkolnych, związanych zarówno z obniżeniem wyników w nauce jak i niewłaściwym zachowaniu wynikającym z nadpobudliwości psychoruchowej, nadagresywności, obniżonej koncentracji i obniżonej zdolności do przyswajania wiedzy.

Zdaniem specjalistów tak rodzice, jak również nauczyciele i psycholodzy szkolni, dzieci i młodzież o nadmiernie obniżonych wynikach w nauczaniu i zachowaniu powinni być przebadani na zawartość biopierwiastków, aby móc podjąć odpowiednie leczenie.

Jak twierdzą profesorowie - dr Alicja Zobel i Tadeusz Harabin z Kanady, niemalże każdy z nas ma niedobory tego pierwiastka w organizmie. Jak wielkie? 80% społeczeństwa ma bardzo poważny deficyt. Powód? Nasza współczesna cywilizacja, a także to, co jemy i jak żyjemy.

Zacznijmy jednak od tego, dlaczego powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na magnez. Oto co piszą w/w profesorowie:

„Magnez jest niezbędny w ponad 300 reakcjach enzymatycznych, z czego około 100 jest związane z cyklem Krebsa, a więc bezpośrednio z produkcją energii w komórce (produkcja ATP). Brak tego elementu tylko w jednej reakcji prowadzi do upośledzonego działania całego organizmu. Ciągły niedobór prowadzi do chronicznych chorób, które stały się plagą naszego wieku. Od dziesięcioleci stawia się nacisk i propaguje wyższe spożycie wapnia. Stany Zjednoczone mają jeden z najwyższych na świecie wskaźników spożycia wyrobów mlecznych oraz suplementów wapniowych, i jednocześnie najwyższy przyrost osteroperozy. Statystyki dowodzą więc, że podawanie wapnia nie zahamuje postępujących ubytków tkanki kostnej. Procesy te są bardziej złożone, niż się to potocznie wydaje.

Kości zdrowego człowieka w 60 % zbudowane są z magnezu. Niedobór magnezu jest jednym z elementów prowadzących do ubytków kostnych. Magnez uruchamia reakcje enzymatyczne, pozwalające na wbudowanie cząsteczek wapnia w matrycę kości. Tkanki zawierające najwięcej magnezu, to tkanki metabolicznie najbardziej aktywne: mięśnie (26% ), mózg, serce, wątroba i nerki. Wszelkie braki magnezu w organizmie, w pierwszej kolejności upośledzą pracę właśnie tych narządów.

Statystyki amerykańskie podają, że średnie dzienne spożycie magnezu wynosi pomiędzy 143mg, a 266mg. Jest to dużo poniżej i tak niskich norm propagowanych przez RDA. Do tak drastycznych niedoborów doprowadza nas stres i nasza współczesna dieta. Magnezu brakuje w naszym pożywieniu. Teoretycznie występuje w nadmiarze w dużej liczbie produktów, które zwykle spożywamy na co dzień. Niestety w procesach produkcyjnych, większa część magnezu jest utracona. Niewielka część, która zdoła przetrwać jest zużyta przez nasz organizm na wyrównanie balansu kwasowo-zasadowego( pH). Jest to niezwykle ważna kwestia, którą zazwyczaj się pomija. Organizm jako całość, tak jak i poszczególne komórki mają bardzo wąski przedział działania kwasowo-zasadowy, w którym mogą pozostać żywe. Jakiekolwiek zachwianie – przejście na stronę bardziej kwasową, lub bardziej zasadową, spowoduje chorobę, lub śmierć komórki. Generalnie, powinniśmy utrzymywać organizm, lekko po stronie zasadowej. Przewlekły odczyn kwasowy oznacza rozwijający się stan chorobowy.

Na marginesie dodajmy, że jedynie tkanka rakowa może przetrwać w środowisku kwasowym i bez dostępu tlenu. Brak magnezu doprowadza do chronicznego kwasowego odczynu komórki i staje się podłożem do rozwoju komórek rakowych.

Mechanizmy obronne komórki używają magnez jako główny minerał alkalizujący. Redukują w ten sposób nadmierną kwasowość środowiska,

przywracają balans.

Nasza codzienna dieta w przeszło 70% złożona jest z produktów spożywczych, wysoko przetworzonych pozostawiających odczyn kwasowy. Odruchem obronnym naszego organizmu jest użycie resztek magnezu do redukcji kwasu i zbalansowania środowiska. Niedostatek magnezu musi być uzupełniony w organizmie, nawet kosztem wyciągnięcia tego minerału z kości, czy tkanki mięśnia sercowego. Jest to kwestia przetrwania organizmu jako nadrzędnej całości.

Jak objawia się brak magnezu w organizmie? Spójrzmy na siebie i na naszą rodzinę i ujrzymy skutki braku tego minerału; wysoki poziom stresu, brak energii, depresje, arytmia serca, wysokie ciśnienie krwi, kamienie nerkowe, bolesny przebieg menstruacyjny u kobiet, problemy z zaśnięciem, migreny, skurcze mięsni, zmęczenie umysłowe, apatia. Lista ta jest dużo dłuższa. Szczególnie podatne na niedobory magnezu są osoby starsze, sportowcy, ludzie ciężko pracujący fizycznie ( utrata magnezu poprzez skórę, obfite pocenie się). Usuwanie magnezu przyspieszają: drinki, kawa, nadmierne spożycie alkoholu lub lekarstwa wzmagające wydalanie wody z organizmu (diuretyki ), tabletki antykoncepcyjne, insulina, minerał wapń (działa anagonistycznie, blokuje przyswajanie magnezu) i większość lekarstw.

Zazwyczaj badania lekarskie pomijają sprawdzenie poziomu magnezu. Test krwi jest nieadekwatny - daje mylące wyniki, ponieważ magnez w przytłaczającej ilości występuje we wnętrzu komórek, a nie w osoczu krwi. Jeśli poziom magnezu we krwi jest obniżony, jest to zwykle ostatnia faza choroby, tuż przed zgonem. Warto więc pamiętać, że u podłoża wielu poważnych chorób leży prosty brak minerału – magnezu.

Magnez jest generalnie alkalizującym minerałem, rozkurczającym, uspokajającym tym samym przeciwstawnym do wapnia. Magnez powoduje, że uspokaja się system nerwowy, napięcia grup mięśni (szczególnie podatne są mięśnie szyi i pleców), poprawia się elastyczność tkanki, obniża ciśnienie krwi.

Największe ilości tego pierwiastka występują we wszystkich orzechach, nasionach, mąkach z pełnego przemiału, nie oczyszczonym ryżu, kaszach, suszonych owocach, dużo jest również w świeżych warzywach, śladowe ilości w mięsie i mleku. Zazwyczaj nasza przeciętna dieta nie zabezpiecza niezbędnej ilości magnezu. Potrzebne są większe dawki i wtedy sięgamy po mineralne suplementy. Magnez występuje na rynku pod wieloma postaciami. Najbardziej popularne i najtańsze formy to magnezium oxide, gluconate, sulfate, chloride – należy ich unikać, ponieważ w bardzo niewielkim stopniu są przyswajane przez organizm. Znacznie lepsze, wysoko wchłaniane formy to magnezium aspartate, lub związane z cyklem Krebsa; magnezium - citrate, malate, succinate, fumarate .

Generalnie magnezium jest bardzo dobrze tolerowane przez organizm człowieka, niezwykle wysokie dawki ( w gramach ) mogą spowodować rozwolnienie. W przypadku poważnych schorzeń nerek, lub serca należy skonsultować wysokość dawki z lekarzem prowadzącym”.

Magnez jest uważany jest za jeden z najważniejszych biopierwiastków dlatego, że aktywuje ponad 300 ważnych enzymów oraz posiada własności strukturotwórcze, tzn. bierze udział np. w konstrukcji błon komórkowych i innych elementów tkanek – mówi profesor dr hab. Alfreda Padzik-Graczyk, kierownik Pracowni Biochemii i Spektroskopii Instytutu Optoelektroniki w Wojskowej Akademii Technicznej.

Organizm dorosłego człowieka zawiera średnio od 24-35 g magnezu o stanowi około 0,05 proc. wagi naszego ciała. Z tego kości zawierają ponad 60 proc., w mięśniach szkieletowych jest około 29 proc., tkanki miękkiej o największym nasileniu procesów metabolicznych a więc tkanki mózgu, serca i wątroby zawierają ok. 10 proc., a płyny międzykomórkowe około 1 proc. Zawartość magnezu w krwinkach czerwonych (erytrocytach) jest 3 razy większa w niż w osoczu.

Magnez należy do pierwiastków słabo przyswajalnych, z pokarmów wchłania się zaledwie od 15-40 proc., w zależności od jego rodzaju. Przyswajalność magnezu z pożywienia ograniczają: kwas fitynowy, szczawiowy (jarzyny i otręby zbóż), fosforowy (ryby), wolne nasycone kwasy tłuszczowe (tłuste mięsa i tłusty nabiał), wszystkie te związki tworzą z magnezem trwałe połączenia chemiczne, które uniemożliwiają połączenie jonu magnezowego z aminokwasami i jego transfer do krwiobiegu.

Do czynników, które przyczyniają się do eliminacji magnezu z organizmu należą różne leki, w tym antybiotyki, cytostatyki, leki uspokajające i psychotropowe, leki nasenne, doustne środki antykoncepcyjne oraz mocna kawa i herbata.

Główne jednak przyczyny niedoboru magnezu w społeczeństwach zindustrializowanych tkwią w zachwianiu łańcucha troficznego, a więc relacji w zawartości Mg między glebą, wodą, roślinami, zwierzętami i ludźmi. Nadmierne stosowanie nawozów sztucznych oraz kwaśne deszcze powodują zaburzenia w proporcji między pierwiastkami występującymi w glebie, co zmniejsza ich ilość w roślinach, a tym samym w organizmach zwierząt. Do innych czynników należy picie miękkiej wody pozbawionej soli wapnia i magnezu, następnie dieta bogato tłuszczowa, bogato cukrowa i bogato wapniowa, długotrwałe gotowanie oraz konserwowanie produktów spożywczych.

Obniżenie poziomu magnezu może być efektem szybkich kuracji odchudzających oraz długotrwałego zażywania leków. Przyczyną niedoboru magnezu są także przedłużające się sytuacje stresowe, przepracowanie, zła atmosfera w domu lub w pracy, nadmierne przegrzanie (pobyt w gorącym klimacie) oraz wszystkie używki - alkohol, środki odurzające, anaboliki.

Magnez jest ważny dla organizmu, gdyż jak dowodzą badania działa pozytywnie na harmonijny rozwój zarówno organizmów roślinnych, jak i zwierzęcych, w tym na organizm ludzki.

Wykazuje działanie antystresowe, rozkurczające mięśnie, zmniejszające ciśnienie krwi, znoszące arytmię serca oraz przeciwdziałające: miażdżycy, nadkrzepliwości krwi, tworzeniu się kamieni nerkowych. Magnez działa również immunomodulacyjnie, antyalregicznie, a nawet przeciwbólowo.

Dzienne zapotrzebowanie na magnez ustalone jako RDA (Recommended Dietary Allowances) wynosi:

dla młodzieży 6-10 mg/kg wagi ciała, dla ludzi pracujących w warunkach ekstremalnych, np. wykonujących duży wysiłek w wysokiej temperaturze, zapotrzebowanie na magnez może się zwiększać do 15-20 mg/kg wagi ciała.

Dla matek ciężarnych i karmiących zapotrzebowanie na magnez waha się od 450-600 mg/24 godziny.

Aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na magnez trzeba jeść potrawy z soi, kasze gryczane, warzywa i owoce. Jednak w przypadkach zwiększonego zapotrzebowania (ciąża, ciężka praca, np. treningi, długotrwały wysiłek umysłowy długotrwałe przebywanie w gorącym klimacie) jest wskazane uzupełnienie diety preparatami suplementującymi, których na polskim rynku jest dużo. Najlepsze to chelatowe połączenia magnezu z aminokwasami np. z kwasem asparginowym, który w połączeniu z cząsteczkami wody tworzy kompleks magnezu dobrze przyswajalny przez organizm ludzki.

Profesor Alicja Zobel mówi: „Kość jest żywą, ciągle zmieniającą się tkanką, jej przekształcanie i odnawianie się jest ciągłym procesem. Zdrowie kości jest w równowadze, ale musimy pamiętać, że ta tkanka jest zapasem wapnia, które może być wyciągnięte w razie potrzeby np. w przypadku ciąży. Farmaceutyczna modulacja osteoclastów i ich aktywność optymalna dotyczy uaktywniania różnych enzymów, które w swoim miejscu aktywnym zawierają enzymy i są to np. calcitonin, cathepsin K-protease, i matrix metalloprotein kinases. Dlatego właściwa proporcja minerałów jest konieczna w całej biochemii człowieka.

Przez 20 lat kooperowałam z medycznymi akademiami i naszym zadaniem było analizowanie nieprawidłowości w strukturze kości i złączy, zależnej od szczególnej proporcji takich minerałów jak calcium do magnezu, do potasu i do pozostałych elementów w małych ilościach. Zrobiliśmy modelowanie działania tych jonów potrzebnych do optymalnej odnowy i reperacji w różnych konfiguracjach - np. w czasie użycia klinicznych leków antypadaczkowych, powodujących zwiększoną liczbę złamań kości u dzieci. W klinice pani prof. Alfredy Padzik-Graczyk w W-wie były wykonane, przez profesorów Uniwersytetu Warszawskiego - badania nad zapobieganiem obniżania się gęstości kości u starszych kobiet. Wzięły w nim udział kobiety po menopauzie, które przez kilka lat stosowały konwencjonalną terapię z łączeniem estrogenu. Zaobserwowano u nich obniżanie się gęstości kości o 1 proc. rocznie. Kobiety te podjęły terapię różnymi preparatami, zawierającymi magnez z odpowiednimi witaminami. Były to polskie preparaty, zarejestrowane na polskim rynku, mające numery rejestracyjne – Calcimag i Lactomag produkowane przez firmę „Chance” w Łomiankach k. Warszawy. Tym paniom gęstość kości powiększyła się w ciągu 3-6 miesięcy o 0,5 proc.

Dlatego ta terapia jest rekomendowana zarówno przez dr. Alicję Zobel jak i Alfredę Padzik-Graczyk. Rekomendujemy te preparaty również jako zwykłą prewencję straty gęstości kości.

Odpowiednia proporcja elementów, zarówno w jedzeniu jak i w wodzie (a chcę podkreślić, że jest to ciekłe jedzenie) mogłaby być korzystna zarówno jako prewencja jak i leczenie”.