Liga Ochrony Przyrody w obronie czystości wód w Polsce

Liga Ochrony Przyrody, doceniając rolę czystej wody, inauguruje kampanię edukacyjno - promocyjno - informacyjną OCHRONA ŹRÓDEŁ WODY. Wniosek, aby wszystkim źródłom wody nadać szczególny status chroniący je przed zanieczyszczeniami i degradacją został zgłoszony na XXVI Zjeździe Krajowym LOP. Zjazd powierzył Zarządowi Głównemu podjęcie działań zmierzających do ochrony źródeł wody.

Zainspirowane w ten sposób stowarzyszenie przygotowało projekt kampanii "Ochrona źródeł wody". Jej celem jest uświadomienie społeczeństwu, że woda w naturalnych wypływach, w źródłach jest czysta, a jej zanieczyszczanie następuje w wyniku działalności człowieka. Chcemy, w ramach kampanii, zinwentaryzować źródła wody powierzchniowej w Polsce, następnie ocenić ich stan, określić zagrożenia oraz podjąć działania chroniące je przed zanieczyszczeniem. Liga zamierza także zainicjować ochronę prawną naturalnych wypływów wód w Polsce. Projekt "Ochrona źródeł wody" obejmuje rejestrację naturalnych wypływów wód podziemnych w kraju. Zebrane dane powinny być wyjściową informacją do prac w gminach oraz działań naukowych. Odbiorcami - uczestnikami programu są Zarządy Okręgowe i Oddziały LOP, SK LOP z opiekunami, mieszkańcy miejscowości, w pobliżu których znajdują się źródła wody: młodzież, uczniowie oraz nauczyciele, samorząd terytorialny, osoby dorosłe, urzędy miast, gmin, starostwa, instytucje, organizacje itd. Także pracownicy Parków Narodowych, Parków Krajobrazowych, Pracownicy Lasów Państwowych. Naszym zadaniem jest upowszechnianie informacji na temat znaczenia źródeł i czystej wody dla człowieka i przyrody, zainspirowanie do działań na rzecz ochrony źródeł. W ramach projektu pragniemy organizować grupy młodzieżowe, wspierane przez nauczycieli, studentów, które zlokalizują źródła i sporządzą szkice, mapy oraz opiszą stan, w jakim się one znajdują. Chcemy też powołać lokalnych opiekunów źródeł, którzy swoją postawą będą wpływali na kształtowanie postaw mieszkańców. Oprócz promocji projektu opiekunowie zajmą się inwentaryzacją, opisem źródeł oraz wypracują metodę ich ochrony. Byłoby dobrze, gdyby do akcji włączyły się szkoły i każda zaopiekowała się źródłem znajdującym się w jej pobliżu. Dzieci i ich wychowawcy będą najlepszymi opiekunami źródeł. Źródłem mogą też zaopiekować się leśnicy, pracownicy parku, myśliwi, wędkarze, inne organizacje i grupy zainteresowanych, np. Związek Emerytów i Rencistów. Kolejny etap naszego programu to zabezpieczenie źródeł. Badanie trasy przepływu wody ze źródła, pilna obserwacja, czy ktoś po drodze nie zanieczyszcza płynącej ze źródła wody, a jeśli się to zdarzy, to co można uczynić, aby to zmienić. Wędrówki śladami czystej wody, czyli wędrówka wzdłuż strumieni, potoków i jednocześnie promowanie idei zrównoważonego rozwoju - to następne etapy kampanii. Podczas tych wędrówek będą lokalizowane i identyfikowane źródła zanieczyszczeń wód. Ekipy wędrujące z biegiem cieków wodnych, rzek, strumyków ocenią stan i stopień ich zagrożenia. Dane, zebrane podczas tych wypraw zostaną skierowane do służb ochrony. (wrc) Przyłącz się do nas! Każdy Czytelnik "Przyrody Polskiej" już dzisiaj może przystąpić do naszej kampanii. Lato sprzyja wędrówkom, wiele osób planuje pobyt w lesie, nad wodą, wędrówkę szlakami turystycznymi. Wszystkich, którzy podczas letniego łazikowania natkną się na źródełka prosimy o nadesłanie do nas informacji o nich. Dla ułatwienia zamieszczamy wzór ankiety, której wypełnienie pomoże nam w dalszym prowadzeniu kampanii. Jeśli to możliwe prosimy o przysyłanie wraz z ankietą zdjęć źródełek. Wśród osób, które nadeślą ankiety i fotografie rozlosujemy trzy roczne prenumeraty "Przyrody Polskiej" (wrc) Ile mamy wody? Zasoby wód powierzchniowych w Polsce są trzykrotnie mniejsze niż średnio w Europie i pięciokrotnie mniejsze niż średnio na Ziemi. Bardzo dużo potrzebnej wody "ucieka" przez niekontrolowany odpływ. W latach "mokrych" przypada na mieszkańca blisko 2700 m3 wody, a w "suchych" mniej niż 1100 m3. Zasoby wodne w Polsce są rozmieszczone nierównomiernie. Obszary deficytu obejmują praktycznie cały pas nizin środkowopolskich, związane są głównie z niedostatkiem opadów. Wielkość tych obszarów ocenia się na 38,5 proc. powierzchni. Głównym odbiorcą wody jest przemysł, który użytkuje ponad 2/3 pobieranych wód. Na potrzeby gospodarki komunalnej pobierane jest 3-krotnie mniej, zaś przez rolnictwo i leśnictwo 6-krotnie mniej wody niż na cele przemysłowe. Ponad 83 proc. wody pobieranej na potrzeby gospodarki narodowej pochodzi z wód powierzchniowych, 14 proc. z wód podziemnych, tylko około 2 proc. ze zrzutów wód kopalnianych. Ponad 1/4 wód podziemnych bardzo wysokiej jakości wykorzystywana jest przez przemysł na cele produkcyjne. Nie są właściwie zagospodarowane wody kopalniane spełniające wymogi jakościowe wody pitnej. Z ogólnej ilości tych wód osiągającej 0,8 km3 rocznie użytkowane jest jedynie niecałe 40 proc. Około 80 proc. wody pobieranej na cele gospodarcze wraca z powrotem do wód powierzchniowych jako ścieki. (wrc) Rodzaje źródeł * Źródło - naturalny, punktowy wypływ wód podziemnych pod wpływem siły ciężkości (tzw. źródło descensyjne, zstępujące) lub ciśnienia hydrostatycznego (tzw. źródła ascensyjne, wstępujące, np. artezyjskie), na przecięciu warstwy wodonośnej przez powierzchnię ziemi. Źródła dają początek ciekom wodnym lub zasilają je. Podstawowe parametry źródła to wydajność, skład chemiczny wody, ciśnienie hydrostatyczne i cechy fizyczne wody, głównie temperatura. Źródła można dzielić wg kryteriów chemicznych, fizycznych, genetycznych, hydrogeologicznych. Najczęściej stosowany podział (geologiczny) wyróżnia źródła: 1) warstwowe - odprowadzające wodę z porów skalnych warstwy wodonośnej, 2) szczelinowe - odprowadzające wodę krążącą w szczelinach skalnych, 3) uskokowe - odprowadzające wodę z warstwy wodonośnej przez szczelinę w warstwie nieprzepuszczalnej lub przez szczelinę w płaszczyźnie uskokowej między warstwami, 4) krasowe - wywierzyska, 5) dolinne - dolina wcina się w warstwę wodonośną, źródło wypływa w dnie doliny. Ze względu na położenie wyróżnia się źródła grzbietowe, stokowe, zboczowe, krawędziowe, klifowe, tarasowe. Szczególnymi przypadkami źródła są gejzery i źródła gazujące (o wodzie z dużą zawartością gazów). Nauka badająca źródła to krenologia (dział hydrogeologii). Źródła mogą być stałe lub okresowe, słodkie lub mineralne, także zimne, normalne i ciepłe. Źródła gazujące nazywamy pieniawami, wydobywa się z nich woda z gazem. Święto Leśnej Niezapominajki w Jedlni Gospodarzami organizowanych po raz drugi centralnych obchodów Święta Polskiej Niezapominajki Leśników byli leśnicy z Nadleśnictw: Radom, Zwoleń i Kozienice oraz Ośrodka Edukacji Ekologicznej i Integracji Europejskiej Lasów Państwowych w Jedlni Letnisko. Do Jedlni przyjechało kilkanaście autobusów z dziećmi i młodzieżą. Na rozległej leśnej polanie spotkali się z organizatorami, a także zaproszonymi gośćmi. Uroczystości zorganizowane były z sercem i z rozmachem, miały charakter kolorowego festynu, dokładnie tak, jak to wymyślił kreator Polskiej Niezapominajki - Andrzej Zalewski z Eko - Radia Radiowej Jedynki. Redaktor Zalewski na żywo relacjonował w radiu to, co działo się w Puszczy Kozienickiej, a działo się wiele: przybyły tu zespoły ludowych artystów, zespół śpiewaczy Klubu Seniora Złota Jesień z Kozienic, pszczelarze, członkowie Kozienickiego Klubu Twórców Ludowych, działającego przy miejscowym Domu Kultury, którzy przywieźli obrazy, rzeźby, tomiki poezji, haftowane obrusy. Państwo Glikowie rozłożyli na stolikach anioły z drewna. Interesujące stoisko, oblegane przez uczestników, przygotował Leśny Kompleks Promocyjny "Puszcza Kozienicka", a także Kozienicki Park Krajobrazowy. Można było obejrzeć wystawę pn. "80 lat Lasów Państwowych" oraz piękne fotogramy "Dęby Rogalińskie". Również stoisko "Przyrody Polskiej" cieszyło się dużym zainteresowaniem; postanowiliśmy sprezentować kilkadziesiąt numerów naszego pisma uczestnikom festynu. Program uroczystości przewidywał nie tylko spontaniczną zabawę młodzieży, ale na leśnej scenie ozdobionej niezapominajkami przygotowano też kilka oficjalnych wystąpień i występy artystyczne. Gości witał dyrektor Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych Grzegorz Lenart. O znaczeniu lasów oraz o jubileuszu 80-lecia przedsiębiorstwa Lasy Państwowe opowiedział zastępca dyrektora generalnego Lasów Państwowych Janusz Zaleski, a o RDLP w Radomiu zastępca dyrektora Łukasz Brodziak. Niezapominajkowe życzenia i wiele ciepłych słów pod adresem przybyłych wypowiedział szczęśliwy, pełen entuzjazmu redaktor Andrzej Zalewski. Michał Sumiński znany wszystkim z pamiętnych audycji telewizyjnych zainteresował młodzież swoimi gawędami. Ogłoszono wyniki konkursu "Ukwiecona szkoła", zorganizowanego przez Fundację Szkolną w Warszawie. Koordynator konkursu Katarzyna Długołęcka poinformowała, że spośród 20 uczestniczących szkół, 10 zostało wyróżnionych. W nagrodę wszystkie zostały zaproszone do Jedlni. Więcej o konkursie napiszemy w jednym z kolejnych Biuletynów Eko-edukacyjnych. Ważnym punktem spotkania było sadzenie drzew w "Alei drzew miododajnych im. 80-lecia Lasów Państwowych" oraz wieszanie budek lęgowych dla ptaków. Nad całością czuwała szefowa OEEiIE LP Wanda Gembarzewska. Widać było, że leśnicy dołożyli starań, żeby zwabić do lasu ducha Niezapominajki i zatrzymać go, być może na zawsze, bo powstał pomysł utworzenia w Jedlni Muzeum Polskiej Niezapominajki. Tekst ten został opublikowany w broszurce wydanej przez ZG LOP w 2004 roku pt. "Święto Polskiej Niezapominajki trwa przez cały rok"

Walentyna Rakiel-Czarnecka